Boek of Netflix. Wat maakt empathischer?

Vervangt Netflix het boek als empathietrainer? Je inleven in romanpersonages, zo stellen letterkundigen, vormt je moraliteit en voedt je empathie. Maar tv-series stellen gebruikers ook ethische vragen, betogen communicatiewetenschappers. Dus waarom aandachtig en langdurig een heel boek lezen als je ook een serie kunt bingen? Het gaat toch om het verhaal? Kom luisteren naar neerlandicus Jeroen Dera en communicatiewetenschapper Serena Daalmans en leer of je een gevoelloze hork wordt als je geen boeken meer leest en hoe verhalen ons betere mensen maken. 

Geen navelstaarders

Romanlezers zijn geen navelstaarders. Ze leven zich in in personages die heel andere levens leiden dan zijzelf: avontuurlijker, gevaarlijker, of misschien juist wel treuriger en burgerlijker. Om je als lezer te verplaatsen in een karakter, moet je empathisch zijn. De literatuurwetenschap geeft allerlei redenen waarom we literatuur zouden moeten lezen, en dit is een van de belangrijkste. Boeken kweken inlevingsvermogen. 

Nederlanders lezen steeds minder romans en nog minder poëzie. Dat is een algemene trend, maar onder jongeren slaat deze ‘ontlezing’ helemaal toe. Columnisten, taalliefhebbers en neerlandici slaan alarm. Naast de gebruikelijke klachten over afnemende taalvaardigheid wijzen deze onheilsprofeten ook op een ander gevaar: we missen de training van onze empathie.

Morele overpeinzingen

Communicatiewetenschappers claimen dat andere media die empathische functie van boeken inmiddels ook vervullen. Films, games en vooral tv-series stellen gebruikers immers ook voor ethische dilemma’s en vraagstukken. De verhaallijnen op Netflix, Prime en Disney+ zijn morele laboratoria voor de kijkers. En die laboratoria leiden tot moral ruminations: morele overpeinzingen. 

Het thema van de Boekenweek is ‘Ik ben alles’. In dat kader bespreken neerlandicus Dera en communicatiewetenschapper Serena Daalmans de rol van verhalen in onze cultuur, in onze levens en in onze morele keuzes. Maakt het uit hoe we verhalen tot ons nemen? Hebben we al dat papier tussen twee kaften nog wel nodig? 

Over de sprekers

Jeroen Dera is neerlandicus en vakdidacticus aan de Radboud Universiteit. Hij onderzoekt hoe middelbare schooldocenten hun leerlingen beter en aansprekender literatuuronderwijs kunnen geven.

Serena Daalmans is communicatiewetenschapper aan de Radboud Universiteit. Ze bestudeert hoe tv-series ons ethische vragen stellen.

Deelname

Deelname in de zaal kost € 7,50 | Medewerkers van de RU en het Radboudumc en Alumni Benefits Card-houders € 5,- | Studenten en scholieren en Radboud Reflects-abonnees