‘Geschiedenis Nijmeegse Joden zichtbaar maken’
AlgemeenNIJMEGEN - Er was zo uitgekeken naar dit moment. In Nijmegen zouden de eerste Stolpersteine ofwel struikelstenen worden gelegd. Coronamaatregelen zitten de organisatie dwars. Dat deze stenen er komen, ter herinnering aan gedeporteerde en vermoorde Joden, staat vast. Waarschijnlijk in de lente van 2022.
Door Vincent Bos
De organisatie wilde geen dranghekken en controle op de QR-code bij dit bijzondere moment. De gemeente Nijmegen eiste dat wel. Daarom bleef het afgelopen zondag stil in de straten waar de eerste Stolpersteine zouden komen.
“Met deze Stolpersteine breng je de Joden weer tot leven in je stad. In Nijmegen is nog niet eerder een steen gelegd. Met die steen houd je de naam in ere door hen niet te vergeten”, zegt Willem Oosterbaan van de website Oorlog in Nijmegen. Daarop is te lezen wat de oorlog voor Nijmegen heeft betekend, wat het heeft gedaan met de inwoners, wat de mensen is overkomen, welke vernielingen zijn aangericht.
“We willen de geschiedenis van de Joden in Nijmegen zichtbaar maken. Daar was tot dusver weinig mee gedaan. Wel heeft Frank Eliëns daarover dit jaar een boek gepubliceerd”, zegt voorzitter dr. Ria van den Brandt van de Stichting Stolpersteine Nijmegen. Aan dat boek ging jarenlang onderzoek vooraf. Over de Joodse gemeenschap in Nijmegen was weinig bekend. Er wordt onderzoek naar gedaan door Frank Eliëns, Leo van den Munkhof en Willem Oosterbaan.
Deportatiedatum
Stolpersteine is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demmig. De stenen worden in het trottoir aangebracht voor de vroegere woonhuizen van mensen die door de nazi’s werden verdreven, gedeporteerd en vermoord.
“Een Stolperstein is een steen met een messing bovenkant”, legt Willem Oosterbaan uit. “De naam van de betrokkenen is aangebracht met geboortedatum, deportatiedatum en indien mogelijk de overlijdensdatum. De stenen worden gelegd zo dicht mogelijk bij de voordeur waar de betrokkenen het laatst vrijwillig hebben gewoond.”
Volgens Oosterbaan zouden de Stolpersteine gelegd worden in de Lange Hezelstraat, Stikke Hezelstraat en Begijnenstraat. “We beginnen in de binnenstad. Dat genereert de meeste aandacht”, geeft hij aan. Op de website Oorlog in Nijmegen is uitgebreid te lezen om welke families het gaat.
Stolpersteine zijn een middel om de Joodse geschiedenis zichtbaar te maken. “Het is als een steen waarover je struikelt en daarmee gewezen wordt op mensen die gewoon in onze stad gewoond hebben”, zegt Ria van den Brandt. Zij zelf is gespecialiseerd in Holocaustonderzoek. Nijmegen is aan de late kant met het leggen van Stolpersteine geeft ze aan. “Meer dan de helft van de gemeenten in Nederland heeft al Stolpersteine. Daarom is het jammer dat het leggen van de stenen in Nijmegen niet is doorgegaan. We zijn laat maar wel vol engagement en hopen volgend jaar op twee momenten Stolpersteine te kunnen leggen.”
Waarbij Oosterbaan vermeldt dat de Duitse kunstenaar Demmig heeft aangegeven dat er 15 tot 25 stenen per jaar aangebracht kunnen worden.