Nijmegen: parel van de wederopbouw
Ruimte voor auto's en winkels in binnenstad
NIJMEGEN - Veel mensen vinden de Nijmeegse binnenstad gezellig, maar niet op alle plekken even mooi. In de verhalenreeks 'Nijmegen: parel van de wederopbouw' in De Brug Nijmegen pleit Nijmegen Wederopbouwstad ervoor om in het centrum vaker omhoog te kijken. Dan blijkt dat Nijmegen een bijzondere binnenstad heeft. Deze week aandacht voor ruimte voor auto's en winkels.
De binnenstad van Nijmegen was eind 1945 een bijna 20 hectare grote kale vlakte. Voordat er kon worden begonnen met de wederopbouw van het door de oorlog zo zwaar getroffen centrum was er een langdurige discussie over hoe het moest worden herbouwd. Moest het middeleeuwse patroon weer in ere worden hersteld, of moest er ruimte worden gegeven aan de eisen van de moderne tijd?
In ieder geval moest de binnenstad toegankelijk gemaakt worden voor auto’s en moesten grondgebonden woningen, fabriekjes, werkplaatsen en magazijnen plaatsmaken voor winkels. Boven de winkels kon er worden gewoond.
De auto de stad in
Bij de nieuwe tijd hoorde de auto, die steeds meer in het bereik kwam van de gewone man. De nieuwe binnenstad moest goed toegankelijk worden voor dat vervoermiddel. Daartoe moest het oude stratenpatroon worden aangepast. Zo werd de Augustijnenstraat 30 meter naar het oosten verlegd en in het verlengde geplaatst van de verbrede Bloemerstraat. Na aanleg van de spoortunnel kon zo vanaf de Grote Markt met een vierbaansweg(!) rechtstreeks het Waterkwartier en de daarachterliggende bedrijven worden bereikt. Het plan om de Augustijnenstraat met een viaduct over de Houtstraat te laten lopen heeft het uiteindelijk niet gehaald.
Ook de Burchtstraat en de Broerstraat werden verbreed om aan de auto ruim baan te bieden. Alle straten in het huidige voetgangersgebied waren voor de auto toegankelijk. Winkelend publiek moest de stoep op.
Plein 1944
Je moest met de auto gemakkelijk in het centrum terecht kunnen en er uiteraard makkelijk kunnen parkeren. De nieuwe binnenstad voorzag in een ruim verkeersplein waar de auto (uiteraard gratis) kon worden geparkeerd. Rondom het plein kon een rondje worden gereden om aan stadsgenoten je auto te tonen. Voor de bussen was het plein een centraal knooppunt voor de passagiers.
Maar het plein was méér dan een verkeerskundige voorziening. Het was ook een centraal uitgaansplein met drie (!) bioscopen in de onmiddellijke nabijheid. Carolus op het Plein, Luxor aan de Bloemerstraat en de Centrumbioscoop in de Houtstraat. Aan de noordzijde van het plein bevonden zich veel horecazaken met een zonnig terras waaronder Rutex en American. Ook was Plein 1944 geschikt voor evenementen, herdenkingen en processies. Kortom een modern, eigentijds plein waar Nijmegen trots op was.
Winkels
In een periode van 15 jaar (1950-1965) is er in Nijmegen een compleet nieuwe binnenstad gebouwd. De winkelpanden met bovenwoningen werden ontworpen door verschillende architecten waardoor er een levendig en gevarieerd aanblik ontstond. Wél waren er regels omtrent bouwhoogte, gevelbreedte en dakvorm. Zo werd het platte dak de norm.
Op de straathoeken konden wat meer kolossale panden komen. Denk aan VOSS (nu Bakker Bart) en van der Werff (nu o.a. Kruitvat) aan de Broerstraat, Peek en Cloppenburg (nu H&M) aan de Burchtstraat en de voormalige V&D (nu o.a. Jumbo) aan de Grote Markt. De winkels werden destijds bevoorraad aan de achterkant via zogeheten expeditiehoven. Die zijn nu vanaf de winkelstraten nog steeds bereikbaar via onderdoorgangen.
En zo kreeg Nijmegen een voor de wederopbouw zeer kenmerkende binnenstad die in grote lijnen nog onaangetast is. Compact en samenhangend op een relatief grote oppervlakte. Uniek in haar soort voor Nederland.
wederopbouwstad.nl