Rubriek 'Nijmegen: parel van de wederopbouw'
Het mooiste plein van Nederland
NIJMEGEN - Veel mensen vinden de Nijmeegse binnenstad gezellig, maar niet op alle plekken even mooi. In de verhalenreeks 'Nijmegen: parel van de wederopbouw' in De Brug Nijmegen pleit Nijmegen Wederopbouwstad ervoor om in het centrum vaker omhoog te kijken. Dan blijkt dat Nijmegen een bijzondere binnenstad heeft. Deze week aandacht voor Plein 1944.
Plein 1944, het mooiste plein van Nederland. Wie dat zegt over het huidige plein of over het plein zoals dat er bij lag in de jaren negentig wordt naar alle waarschijnlijkheid meewarig aangekeken.
Maar hoe anders was dat in de jaren vijftig toen de hele binnenstad na de oorlog werd herbouwd. Het plein werd toen allerwege beschouwd als een van de modernste en mooiste pleinen in Nederland. Het kloppend hart van het centrum, de centrale plek in de binnenstad, waar men aankwam en vertrok, waar de bioscopen en lunchrooms vertier boden.
Geen Plein
Er was geen plein. Voor de oorlog liepen op de plek, waar nu Plein 1944, de Houtstraat, de Oude Varkensmarkt en de Zeigelbaan als onderdeel van het fijnmazige Middeleeuws stratenpatroon. Na de oorlog was er een 20 hectare grote, lege vlakte in de binnenstad van Nijmegen.
Een nieuw Plein
De stedenbouwkundigen ontwerpen in de binnenstad een plein gericht op het sterk opkomend autogebruik. In de moderne stad moeten bussen, auto’s en trams in brede straten de ruimte krijgen. Met een plein voor 150 voertuigen waardoor auto’s en bussen tot diep in de binnenstad kunnen komen.
Het plein wordt omsloten door wederopbouwpanden met platte daken, winkels op de begane grond met drie woonverdiepingen erboven. Panden met eigentijdse materialen afgewisseld met traditioneel materiaal en detailleringen in de gevel. Opvallend op Plein 1944 zijn het moderne winkelverzamelgebouw aan de westzijde, het Van de Werffgebouw met haar statige toren aan de overzijde en natuurlijk de Amerikaans aandoende bioscoop Carolus met haar 12 meter(!) hoge kassahal en met die fraaie sterrenhemel in de zaal.
Ontmoeten
Het plein is niet alleen ontworpen voor bussen en auto’s, maar ook als een plein om elkaar te ontmoeten en zich te vermaken.
American, Ruteck’s, Royal,Centrum Expresse en Automatiek Groenen krijgen allemaal een plek aan de noordzijde van het plein. Makkelijk te bereiken, met de auto kun je zowat tot op het terras komen. In American en Royal wordt elke zondagmiddag gedanst op muziek van een orkestje. Dat allemaal onder het schijnsel van de imposante neonreclame op de omliggende daken, van de sigarettenmerken Lexington en Golden Fiction en het sigarenmerk Ritmeester.
Ondernemers
Je kunt op het plein niet alleen terecht voor een drankje en een hapje. Er kan ook gewinkeld worden. Onder andere bij juwelier Janssen, muziekhandel Schreeven, Foto Verweij, sigarettenzaak Brans en de modezaken Jacobs en Hilckmann.
Het plein is natuurlijk ook bedoeld voor allerlei evenementen, zoals als de 4 mei-herdenking en de bevrijdingsfeesten, carnaval, de kermis, de Vierdaagse Feesten, processies. En er is de wekelijkse groente- en fruitmarkt.
Het lelijkste plein van Nederland
In de jaren 70 wordt het plein steeds meer enkel parkeerplaats. Ondanks het feit dat het plein in de tachtiger jaren autovrij wordt, verdwijnt de levendigheid en daarmee de ziel. De horeca is weg. In de jaren 80 ook nog Luxor, de bioscoop. Het plein heeft afgedaan als vermaakcentrum en raakt in het slop. Tientallen jaren blijft het plein een rotte appel in het centrum. Nijmegenaren nuilen onophoudelijk over 'het lelijkste plein van Nederland'.
De hervonden ziel
In 2010 gaat het plein eindelijk op de schop. Er verrijzen aan de noord- en oostzijde appartementsblokken van zo’n 35 meter hoog. Het plein wordt zo kleiner en knusser gemaakt door aan de westzijde midden op het plein en groot complex te bouwen. Het busstation wordt zo gescheiden van het plein. Op het plein zelf komen terrassen, bankjes, tafels en bomen. De architectuur sluit mooi aan bij die van de panden uit de periode van de wederopbouw. Voor steeds meer Nijmegenaren wordt het (weer) hun plein. Een intiem plein met een hervonden ziel.
Let maar op mooie metselwerk, de balkons met de typische hekjes. En kijk ook eens naar het onderscheid tussen bouwmateriaal van de vier eerste etages en de etages daarboven