Boek over het turbulente leven van de Nijmeegse missionaris Henk van Wissing
AlgemeenNIJMEGEN - Kloosterling of missionaris? Henk van Wissing wist al vroeg in zijn jeugd dat hij priester wilde worden. Op dertienjarige leeftijd begon hij zijn opleiding bij de paters sacramentijnen in Brakkenstein. Hij was een enthousiaste en eigenwijze student, maar het kloosterleven trok hem uiteindelijk minder aan dan het grote missie-avontuur.
Na een vervolgstudie bij de missiecongregatie Societas Verbi Divini (SVD) werd hij in de jaren dertig benoemd voor Flores en later Timor. Na de oorlog zette hij zich vol in voor wat hij als zijn taak zag: een leven als missionaris. Literair-historicus en archivaris Pieter van Wissing kreeg ooit bij toeval tientallen brieven van zijn heeroom Henk in handen. Dat werd het startpunt om zich in zijn leven te verdiepen en zich te verwonderen. Hoe weert een missionaris zich in een snel veranderende wereld?
Het boek ‘De tovenaar van Timor. Het leven van Henk van Wissing svd’ wordt vrijdag 25 november gepresenteerd in de Antonius van Paduakerk in Nijmegen tussen 14.30 en 16.00 uur, inloop vanaf 14.00 uur. Na een korte voordracht, een reactie op het boek en een muzikaal intermezzo overhandigt de auteur het eerste exemplaar aan Kees Maas, provinciaal van de SVD. Deelname is gratis. Wel graag uiterlijk maandag 20 november aanmelden via info@kdc.ru.nl.
Wapensmokkel
Eind 1957 zou een Nederlands militair vliegtuig wapens hebben afgeworpen in de buurt van de parochie van de Nijmeegse missionaris Henk van Wissing (1910-1999) op Timor. Henk werd tot zijn verbijstering gearresteerd wegens vermeende betrokkenheid bij wapensmokkel. Was het waar? Pieter van Wissing onderzocht de affaire en schreef een biografie over zijn heeroom die op 25 november wordt gepresenteerd in de Antonius van Paduakerk waar Henk in 1936 zijn Eerste Heilige Mis opdroeg.
Was de beschuldiging waar? “Mijn onderzoek wees uit dat er helemaal geen militair vliegtuig in die tijd in de buurt is geweest”, zegt Pieter van Wissing, “laat staan dat er op die manier wapens zijn gesmokkeld voor een rebellenbeweging. Maar je schrikt natuurlijk wel als je onverwachts op zo’n affaire in de familie stuit die bovendien in Nederlandse en enkele buitenlandse kranten breed werd uitgemeten.”
Nadat Soekarno in 1945 de onafhankelijkheid in Indonesië had uitgeroepen bleef het nog jaren onrustig in het enorme land. Verschillende politiek-militaire bewegingen keerden zich tegen de regering. Ook allerlei persoonlijke conflicten werden uitgevochten. “Dat is de achtergrond waaruit de wapenaffaire moet worden begrepen”, zegt de biograaf. “Tot twee keer werd Henk van Wissing van de wapensmokkel beschuldigd, een keer zelfs door de vice-premier. Door de beschuldiging op dat niveau vreesde hij voor zijn leven en vluchtte hij via het toenmalige Australisch Nieuw-Guinea naar Australie en dook daar vier jaar onder. Het geeft ook aan onder welke moeilijke omstandigheden de missionarissen hun werk moesten doen in die tijd.”
Opmerkelijke vondst
Waarom wilde u een boek over uw heeroom schrijven? “Ja dat is bij toeval gekomen”, zegt Van Wissing. “Jaren geleden werd ik gebeld door iemand van een harmonievereniging in Haps. Hij klonk wat geïrriteerd aan de telefoon. Toen zei hij dat ik al de negende ‘Van Wissing’ was die hij belde, maar niemand kon hem helpen. Daarom was hij wat gepikeerd. Ik vroeg hem wat er aan de hand was. Hij vertelde dat hij oude kranten voor de vereniging aan het sorteren was en daartussen plotseling tientallen brieven had aangetroffen. Die waren in de jaren dertig van de vorige eeuw geschreven door een zekere Henk van Wissing aan een familie in het Brabantse Oosterhout. Een missionaris, dacht hij. Ok ik hem kende? Nou en of. En voordat hij uitgesproken reed ik naar Haps.”
“Ik had al eens voorouderonderzoek naar de familie gedaan en wist daardoor dat hij missionaris was. Bovendien had ik hem met een nicht bezocht drie jaar voordat hij in 1999 overleed. Hij was toen al ziek en sprak niet veel meer. Hij gaf mij onder meer een boek over de Japanse bezetting van Indonesië. Henk schreef die brieven aan een weldoenersfamilie toen hij net als missionaris was benoemd op Timor. Die eerste maanden waren een worsteling. Hij kende de taal niet, de cultuur nauwelijks en bediende een grote parochie, dat was heel moeilijk.”
Van het klooster naar de missie
Henk wist al vroeg in zijn jeugd dat hij missionaris wilde worden, maar een opleiding bij een missieorde konden zijn ouders van het grote samengestelde gezin niet betalen. Dus volgde Henk het juvenaat bij de sacramentijnen in Brakkenstein. In 1932 meldde hij zich aan bij de missieorde Societas Verbi Divini (SVD), het Gezelschap van het Goddelijk Woord. Vier jaar later droeg hij zijn Eerste Heilige Mis in de Paduakerk op, vandaar dat de presentatie van de boek daar wordt gehouden. Na de vervolgopleiding stuurde de SVD hem naar Timor.
Zijn driejarig gevangenschap in een Japans kamp tekende hem voor het leven. Het kostte hem en zijn medemissionarissen veel moeite om ernstig beschadigde kerken te herstellen en de geroofde liturigsche voorwerpen en paramenten te vervangen. In 1949 kwam hij naar Nijmegen en deed hij zijn verhaal over de toestand: als ciborie gebruikte hij een conservenblik, zijn albe was als Japans paardedeken verdwenen. Opmerkelijk snel hielp Nijmegen hem. Een inderhaast opgericht comité – het PaWi (Pater van Wissing) – door vier betrokken Nijmegenaren bracht enige financiële verlichting in de stad die zelf nog druk met de wederopbouw bezig was. “Het is opmerkelijk, hoeveel stadsgenoten hem wilden helpen”, zegt Van Wissing.
Papoea-Nieuw-Guinea
Vier jaar was Henk zielzorger onder Nederlandse emigranten in Australië. Maar hij wilde graag terug naar zijn geliefde Timor, maar Rome wilde geen toestemming geven. Hoewel hij onschuldig was waren zijn superieuren beducht risico te lopen voor de missieorde als hij terug zou keren. Wrokkig moest Henk met het besluit genoegen nemen. De orde plaatste hem nu in een grote parochie op Papoea-Nieuw-Guinea waar hij tien jaar missioneerde. Ziek keerde hij terug.
In de jaren zeventig en tachtig was hij dorpspastoor in het Duitse Brual. “Ik ben er een paar keer geweest en heb er verschillende mensen gesproken die hem nog kenden”, zegt de biograaf. “Henk was daar zeer op zijn plaats. Hij bleek een even enthousiast als gewaardeerd pastoor.”
Programma 25 november
14.00-14.30 uur: Ontvangst met koffie en thee in de Paduakerk
14.30-14.35 uur: Welkomstwoord dr. Hans Krabbendam Katholiek Documentatie Centrum & Radboud Universiteit
14.35-15.00 uur: Lezing ‘De bekering van de missionaris’ Prof. dr. Peter Nissen, emeritus hoogleraar Oecumenica Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Radboud Universiteit
15.00-15.05 uur: Muzikaal intermezzo Koperkwintet ‘Per Sonare’
15.05-15.30 uur: Reactie op De tovenaar van Timor Rian Supardi svd Augustinusparochie, Breda
15.30-15.35 uur: Muzikaal intermezzo Koperkwintet ‘Per Sonare’
15.35-15.50 uur: Beantwoording van vragen Dankwoord van de auteur en aanbieding van het eerste exemplaar aan Kees Maas svd, Teteringen
15.50 uur: Afsluiting Borrel
