100 jaar universiteitsstad
AlgemeenDit jaar bestaat de Radboud Universiteit Nijmegen een eeuw. En Nijmegen zou Nijmegen niet zijn zonder het studentenleven in de stad. Hun aanwezigheid zorgt voor ons bruisende karakter. En doordat veel studenten hier zijn blijven wonen, typeert dit ook de aard van onze bevolking. Bovendien is de universiteit (en het universitair ziekenhuis) van wezenlijk belang voor onze economie en werkgelegenheid.
De Roomsch Katholieke Universiteit Nijmegen oprichten viel 100 jaar terug nog niet mee. De rijksoverheid droeg maar 4000 gulden per jaar bij. Verder kwamen de inkomsten uit collectes onder katholieke kerkbezoekers in de regio. Voor de gemeente Nijmegen was het - ook toen a l- belangrijk om een universiteit te mogen huisvesten. Daarom subsidieerde de gemeente de universiteit met wel 100.000 gulden per jaar. De universiteit startte met 189 studenten, 32 hoogleraren en 3 faculteiten. Nu zijn er 5500 medewerkers, 25.000 studenten en 7 faculteiten. De universiteit is niet weg te denken uit de historie van Nijmegen. De kritische denkers, onafhankelijke geesten, mensen die zich inzetten voor een betere wereld. Zoals de Grootste Nijmegenaar aller Tijden: de heilig verklaarde pater én rector Titus Brandsma. Hij stierf in gevangenschap wegens verzet in de Tweede Wereldoorlog. Ook studenten kwamen in verzet. Zo mochten Joden geen lid meer zijn van studentenverenigingen. Hoewel Carolus Magnus geen Joodse leden had, weigerden ze toch om het bordje ‘Voor Joden verboden’ op te hangen.
Op landelijke razzia’s en arrestaties onder studenten reageerden Nijmeegse studenten met massale stakingen, gesteund door vrijwel alle hoogleraren. De Duitsers eisten dat alle studenten een loyaliteitsverklaring ondertekenden. Was je niet loyaal aan de bezetter, dan volgde dwangarbeid onder vreselijke omstandigheden. De moedige Nijmeegse rector magnificus Bernard Hermesdorf weigerde als enige in Nederland om deze verklaringen te verspreiden. Uiteindelijk tekenden slechts drie Nijmeegse studenten, ruim het laagste aantal van alle universiteitssteden. Zo’n 80 studenten meldden zich voor dwangarbeid. Het alternatief voor de rest van de destijds 500 studenten was onderduiken. Wat een dappere jonge Nijmegenaren, die massaal kozen voor het goede ondanks levensgevaarlijke risico’s.
Ik ben trots op onze universiteit en haar prestaties. U merkt die misschien niet dagelijks op, maar wat mij betreft mogen wij Nijmegenaren vaker deze unieke prestaties prijzen. Wie oplet, ziet regelmatig wetenschappers uit onze stad op tv, met hun innovaties in kennis en technologie. Wist u bijvoorbeeld dat we hier een wereldwijd unieke onderzoeksfaciliteit hebben voor materiaalonderzoek met een ultrasterke laser en magneet: HFML Felix? Dat een ontwikkelingspsycholoog hier de app Stoeltjesdans bedacht, voor een optimale indeling en sociale veiligheid in de klas, die door duizenden leerkrachten wordt gebruikt? En dat hier de sterkste MRI-scanner ter wereld wordt gebouwd? Laten we meer uitdragen waar onze stad goed in is. Want een sterk imago als innovatieve kennisstad trekt nieuwe studenten, investeringen, bedrijven en banen aan. Onze trots op de universiteit vaker laten zien, is een mooi verjaardagscadeau voor studenten, bestuur en medewerkers van de universiteit. Proficiat met dit jubileum!