KWF geeft ruim 2,6 miljoen euro voor kankeronderzoek van Radboudumc

NIJMEGEN - KWF Kankerbestrijding financiert vijf nieuwe onderzoeksprojecten in het Radboudumc, voor een totaalbedrag van ruim 2,6 miljoen euro. De toekenningen zijn onderdeel van de nieuwste financieringsronde van KWF, waarin bijna 27 miljoen euro wordt toegekend aan Nederlands kankeronderzoek. De projecten gaan medio 2022 van start.

Schildklierkanker beter behandelen 

Radioactief jodium speelt een belangrijke rol bij de behandeling van diverse vormen van schildklierkanker. De behandeling maakt het mogelijk om eventueel achtergebleven kankercellen na de operatie alsnog te vernietigen. Helaas zijn er patiënten bij wie de cellen ongevoelig blijken voor de behandeling, omdat ze de radioactieve stof niet of verminderd opnemen. Voor hen is een genezende behandeling dan niet meer mogelijk.

Hoogleraar Endocriene Tumoren Romana Netea-Maier hoopt deze groep patiënten een beter perspectief te kunnen bieden. In een patiëntenstudie onderzoekt ze de werkzaamheid van digoxine, een bestaand medicijn tegen hartfalen en hartritmestoornissen. Uit laboratoriumonderzoek blijkt dat dit medicijn de opname van radioactief jodium bevordert. In een kortlopende studie wil ze bij een kleine groep patiënten bepalen of dit medicijn inderdaad de bestralende werking van radioactief jodium versterkt.

Tumoren gevoeliger maken voor bestraling en immunotherapie

De behandelcombinatie van bestraling en immunotherapie is in opmars, maar werkt nog lang niet voor iedereen. Een notoir obstakel is hypoxie, waarbij delen van een tumor kampen met zuurstoftekort. Deze zuurstofarme gebieden reageren vaak slechter op bestraling en immunotherapie.

Hoogleraar Experimentele Radiotherapie Jan Bussink wil dit lokale zuurstoftekort oplossen, waarbij hij zich richt op het zuurstofverbruik van de kankercellen. Door het zuurstofverbruik af te remmen met bestaande medicijnen, die hun werkzaamheid bij o.a. diabetes en malaria al hebben bewezen, wil Bussink de zuurstofconcentratie in de tumor verhogen. In de hoop dat daarmee de gevoeligheid voor bestraling en immunotherapie óók weer toeneemt. Voordat toepassing bij patiënten mogelijk is, wil hij deze aanpak in het laboratorium optimaliseren.

AI voor snelle en nauwkeurige beoordeling van longnodulen 
Longkanker is de meest voorkomende doodsoorzaak door kanker in Nederland. Longnodulen (‘vlekje op de long’) kunnen een vroeg stadium van longkanker zijn en worden regelmatig gevonden op CT-scans van de longen. De NELSON-studie onder 15.000 deelnemers, heeft onlangs aangetoond dat CT-screening leidt tot een kwart minder sterfte aan longkanker bij langdurige rokers. Screening met CT is zeer gevoelig voor longnodulen. Er zullen dus steeds meer longnodulen gevonden worden, maar het overgrote deel is niet kwaadaardig. De uitdaging is dus om de kwaadaardige longnodulen te herkennen, en geen onnodig extra onderzoek te doen bij goedaardige longnodulen.

Onderzoeker Colin Jacobs van de afdeling Beeldvorming ontwikkelt kunstmatige intelligentie (AI), waarmee hij kwaadaardig longweefsel snel en accuraat herkent. Dat geeft een verbeterde inschatting van kankerrisico en zorgt voor minder vervolgonderzoek. Zo optimaliseert hij vroege opsporing en overleving bij longkanker.

Verbeterde inschatting van risico op lymfeklieruitzaaiingen bij baarmoederkanker

Bij baarmoederkanker zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren een belangrijke voorspeller voor overleving. Alleen door uitgenomen lymfeklieren onder de microscoop te bekijken, kan met zekerheid worden vastgesteld of er uitzaaiingen zijn. Met de juiste beoordeling neemt de overlevingskans sterk toe. Maar die is niet in alle ziekenhuizen beschikbaar en de behoefte bestaat aan een verbeterde en persoonsgerichte risico-inschatting voor lymfeklieruitzaaiingen.

Gynaecoloog Hanny Pijnenborg ontwikkelde met een Europees netwerk een model (ENDORISK), dat de kans op lymfeklieruitzaaiingen nauwkeurig voorspelt met behulp van bloedwaarden en vier aanvullende kleuringen op tumorweefsel. Pijnenborg zal ENDORISK optimaliseren en onderzoek doen naar de effectiviteit en haalbaarheid in de dagelijkse zorgpraktijk. Daarbij kijkt ze naar patiënten, behandelaars en aanpassing van de zorginfrastructuur.

Digitale tomosynthese in het landelijk bevolkingsonderzoek naar borstkanker 

In Nederland krijgen alle vrouwen in de leeftijd van 50 tot 75 jaar elke twee jaar een screeningsonderzoek aangeboden om een eventueel aanwezige borstkanker zo vroeg mogelijk op te sporen en behandelen. Digitale tomosynthese is een röntgentechniek waarmee een driedimensionaal beeld van de borst gemaakt wordt.

Hoogleraar Personalized Cancer Screening Mireille Broeders onderzoekt in dit project of tomosynthese door het eerder opsporen van borstkanker de borstkankersterfte verder kan verlagen en de kwaliteit van leven voor vrouwen met borstkanker verbetert. Door de introductie van deze nieuwe techniek kunnen we de voor- en nadelen van het bevolkingsonderzoek borstkanker mogelijk nog beter in balans brengen. Aangezien bijna een miljoen vrouwen per jaar deelnemen aan het bevolkingsonderzoek draagt dit bij aan vermindering van de ziektelast door borstkanker en daarmee aan de volksgezondheid in Nederland.